Szyb Wojenny ujęcie wody
Podziel się
Szyb Wojenny ujecie wody.
Szyb Wojenny (Kriegs Sch.) w okresie powojennym nazwanym Pokój). Szyb zlokalizowany jest w Jedlinie Zdroju (dawniej Steingrund – Kamieńsk), w obrębie pola górniczego Bianka i Caspar.
W oparciu o ten szyb jest prowadzona przez WPWiK (Wałbrzyskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji) inwestycja pod nazwą “Budowa stacji uzdatniania wody z ujęcia podziemnego, przy ul. Włościańskiej 10d w Jedlinie-Zdroju”. Opis zamówienia w przetargu, cyt. – Przedmiotem zamówienia jest budowa stacji uzdatniania wody z ujęcia podziemnego w nieczynnym Szybie Pokój przy ul. Włościańskiej 10 d w Jedlinie-Zdroju oraz wykonanie operatu kolaudacyjnego wraz z uzyskaniem we właściwym organie, w imieniu Zamawiającego decyzji o pozwoleniu na użytkowanie obiektu.
Cieszyć się czy bać?
Dlaczego takie dziwne pytanie? Ponieważ porównując tą inwestycję, z innym ujęciem wody na zlikwidowanym szybie Maciej w Zabrzu, widać rażące różnice. Na załączonym dokumencie z projektu widać, iż projektując i wykonując to ujęcie (na znanych zrobach kopalni) zabezpieczono się przed wszelkimi zagrożeniami, tak ze strony czysto technicznej jak i zadbano o jakość wody.
W jaki sposób? Postawiono tamy wodne na chodnikach z których nie miała być pobierana woda. Zabezpieczono dolną część szybu, korkami iłowymi wodoszczelnymi. Zabezpieczono przesiąkanie niepożądanej wody zza obmurza szybu poprzez wykonanie drenażu i odprowadzanie tej wody. Pozostawiono klatkę szybową i napęd w celu kontroli, napraw i dozoru wnętrza szybu. Zainstalowano system wymuszonego przewietrzania wnętrza szybu w celu usunięcia metanu i CO2.
Opiszę dokładnie w czym jest problem.
Mając na uwadze malejące zasoby wody pitnej oraz obniżanie się zapasów w studniach głębinowych spowodowane mniejszymi opadami deszczu, należy cieszyć się z każdego dodatkowego źródła. Musimy mieć jednak świadomość, ze teren na którym żyjemy i miejsce z którego ma być pobierana woda, to obszar dawnej intensywnej gospodarki górniczej. Mamy w tym obszarze kilka pól górniczych, eksploatowanych w rożnych okresach czasu. Kopalnie te ze względu na wyczerpanie zasobów oraz likwidację Wałbrzyskiego Zagłębia Węglowego zostały zamknięte. Choć słowo – zamknięte, nie pasuje zbytnio do rzeczywistości. Faktycznie zostały porzucone, bez zabezpieczenia. Dodatkowo, nie zachowała się pełna dokumentacja wyrobisk podziemnych. Mamy tylko dokumenty dotyczące lat po roku 1945. Nie wiemy co działo się tam przed tym rokiem. Choć istnieje kilka planów i map niemieckich, nie opisują one całości starych wyrobisk. Część tych wyrobisk – nie była dostępna, ze względu na postawione przez Niemców tamy górnicze. Tamy, zaś były nienaruszalne i nie wiemy co się za nimi, tak na prawdę znajduje. Szyb Wojenny miał kilka poziomów, które łączyły się z polami szybu Teresa oraz szybu Kazimierz (niem. Schulte Scht.).
To nie jedyny problem, który tu mamy. Drugi to specyfika pokładów węglowych, biegnących ukośnie ku powierzchni – tak zwane wychodnie. Inny to istniejące uskoki tektoniczne przecinające warstwy geologiczne – podobnie jakbyśmy kroili tort. Przytaczam dla przykładu Rys. 2 gdzie widać – takie uskoki, na mapie górniczej okolic szybu. Dla jeszcze lepszego zrozumienia, przytaczam Rys. 5 z opracowania Państwowego Instytutu Górnictwa. Widać dobrze, jak to wygląda.
W opracowaniu Izabeli Stępińskiej-Drygały oraz Jadwigi Wagner “Mysłowice”, wydanym przez Państwowy Instytut Górnictwa, jest obszerny rozdział “Charakterystyka Warunków Hydrogeologicznych”, opisujący stan wód podziemnych w obszarze eksploatacji górniczej oraz zagrożenia z tym związane. Autorki pokazały i opisały sposoby penetracji i przepływów skażonych wód z powierzchni do ujęć podziemnych. Mogą wystąpić skażenia wody, spowodowane dopływem poprzez uskoki, wzdłuż warstw geologicznych oraz wyrobiska górnicze – wód z powierzchni. Wskazały na konkretnych przykładach takie zagrożenia – patrz Zdj. 2
Czy jest to istotne zagrożenie?
Uważam, że tak ponieważ i w Wałbrzychu mamy w strefie rozpatrywanego ujęcia nieczynne miejskie wysypisko śmieci w rejonie skrzyżowania ulic Świdnickiej i Noworudzkiej. Mamy też, w tym miejscu – stację benzynową. Na terenie Kamieńska, budynki mieszkalne (ścieki) i pola uprawne (pestycydy).
Dodatkowe zagrożenia
Podczas badań zasobów wód leczniczych w Jedlinie Zdroju, stwierdzono w otworze badawczym poziom radonu przekraczający dopuszczalne normy. Czy w omawianym ujęciu możemy się spodziewać wystąpienia takiego zagrożenia? W moim zapytaniu czy jest w ujęciach badany poziom tego gazu, skierowanym do WPWiK w Wałbrzychu, otrzymałem informację, cyt. “Tak”.
Bardzo zastanawiająca jest odpowiedz na drugie moje pytanie. WPWiK stwierdza ogólnie, że działa w oparciu o istniejące przepisy. Czy takie postępowanie w przypadku tego ujęcia jest wystarczające?
“Radon jest dobrze udokumentowanym czynnikiem ryzyka indukcji nowotworów. Źródłem obecności radonu 222Rn w wodzie jest jego prekursor w promieniotwórczym szeregu uranowo-radowym izotop radu 226Ra. Celem pracy było określenie poziomu występowania radonu 222Rn w wodach leczniczych w Polsce. Przeprowadzono pomiary ponad 220 próbek wód leczniczych. Radon oznaczano metodą ciekłej scyntylacji cząstek alfa i beta. Zakres zmierzonych stężeń zawierał się od 0,90 do 193,10 Bq/dm3. Średnia arytmetyczna ze wszystkich uzyskanych wyników wyniosła 14,51 Bq/dm3. Wartość średnia stężenia radonu w próbkach pobranych z terenu województw śląskiego i dolnośląskiego była o rząd wielkości wyższa od obserwowanych stężeń w próbkach pobranych z pozostałych obszarów objętych badaniami. Tylko dwie ze zbadanych próbek wód leczniczych, pochodzące z terenu województwa dolnośląskiego tj. woda z ujęcia J-300 z Jedliny Zdrój (116,1 Bq/dm3) oraz woda z ujęcia „Marta” w Szczawnie Zdroju (193,1 Bq/dm3) wykazały aktywność promieniotwórczą powyżej 74 Bq/dm3 i mogą być z tego powodu zaklasyfikowane jako wody radonowe. Wartości te są powyżej zalecanego przez Unię Europejską (Recommendation 2001/928/Euratom) limitu dla wody do picia, wynoszącego 100 Bq/dm3.”
Jak jest przeprowadzana analiza i badanie jakości wody?
Nie chcę tu niczego oceniać. Przytaczam tylko przykłady dotyczące ilości przeprowadzonych analiz i badań wynikających z załączonych dokumentów. Ocena należy do państwa.
Jeszcze jedno opracowanie, jako bardzo ważny przykład.
Opracowanie Głównego Instytutu Górnictwa Ewa Janson i Beata Kończak “Analiza ryzyka dla ujęć wód podziemnych–propozycja metodyki wykonania na przykładzie ujęcia średniej wielkości“.
Obowiązek przeprowadzenia analizy ryzyka dla ujęć wód realizujących zadania w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę nakładają na ich właścicieli przepisy ustawy Prawo wodne z 20 lipca 2017r.
Ponieważ ta strona jest stroną tajemnic, na zakończenie chciałbym, abyście Państwo zwrócili uwagę, po co i dlaczego wybudowano Szyb Wojenny (Kriegs Scht). Ogólnie rzecz biorąc wiemy, że nie był to szyb wydobywczy. Potencjalnie mógł być w założeniu szybem powietrznym. Ale przed rokiem 1945 nim nie był. Był połączony z Szybem Kazimierz (Schulte Scht.) w Glinicy. I dalej z Szybem Anna w Jedlinie Zdroju. Jednocześnie miał połączenia ze starymi zrobami kopalni Caspar, Maxemilian, Teresa i Bianka – patrz Rys. 2 i 3. W roku 1920 postawiono tamę na chodniku w kierunku Mauzoleum (Nowego Miasta – zroby kopalni Herman). Tamy tej po wojnie nie naruszono i nie wiemy dlaczego została wybudowana.
Po co więc wybudowano ten szyb i co tak naprawdę działo się w tych nieczynnych wyrobiskach górniczych?
© Licencja na publikację © D Wszystkie prawa zastrzeżone
