Szyb pod zbiornikiem przeciwpożarowym Książ.

Zbiornik przeciwpożarowy Książ.

Obok budynku bramnego przed zamkiem Książ możemy dzisiaj zobaczyć prostokątną dużą fontannę z rzeźbą oraz  roślinnością wodną ulokowaną na skwerze wśród zieleni. Jednak nie zawsze tak było. I nie była to fontanna. A zbiornik wodny miał zupełnie inne przeznaczenie. Musimy mieć świadomość, że ten zbiornik wybudowano nad maszynownią szybu windowego prowadzącego do Schronu Hankego i niższych obiektów podziemnych. Zbiornik pełnił funkcję zbiornika przeciwpożarowego, a jednocześnie był elementem maskowania tego szybu. Czyżby w czasach nam współczesnych znano jego rolę i w formie zmodyfikowanej odtworzono jako element maskowania?

Ogłoszenie o zamówieniu publicznym.

Dnia 25.04.2013 roku na portalu BIP Urzędu Miejskiego w Wałbrzychu ukazało się – Ogłoszenie o zamówieniu “Wykonanie dokumentacji projektowej dla zadania inwestycyjnego pn. Rewaloryzacja części zabytkowego parku w Kompleksie zamkowo-parkowym Zamek Książ w Wałbrzychu – etap I (Ogród Idy, taras widokowy z naturalizacją zbiornika wodnego)”.

Natralizacja zbiornika wodnego?

O co chodzi z tą naturalizacją? Słownik języka polskiego mówi – nadanie cudzoziemcowi obywatelstwa państwa, w którym zamieszkał.

Nie ma innych definicji.

Co wiec na myśli miał urzędnik miejski przygotowujący ten projekt? Przejęzyczenie czy celowy błąd frazeologiczny? No dobrze, przejrzyjmy się więc szczegółom zamówienia publicznego wiążących się z tym tym określeniem.

Opracowanie z dnia 25.05.2012, do zamówienia Urzędu Miasta w Wałbrzychu przygotowała “SZTUKA OGRODÓW-L`ART DES JARDINS” SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ

Punkt dotyczący interesującego nas obiektu.

4.7. Przedzamcze – taras recepcyjno–widokowy.

Teren przedzamcza jest najbardziej zdewastowaną przestrzenią zespołu i nie wywiera dobrego wrażenia swoim zagospodarowaniem . Podjazd pod budynek bramny oraz znaczna cześć tarasu widokowego została pokryta asfaltem tworząc plac manewrowy dla autobusów miejskich i turystycznych oraz parking dla samochodów osobowych. Pośrodku tarasu znajduje się zdewastowany betonowy zbiornik przeciw pożarowy już nie pełniący tej funkcji z uwagi na nieszczelności w dnie zbiornika. Zbiornik jest jednak cennym przyrodniczo obiektem ,gdyż pozostaje akwenem rozrodu chronionych płazów: traszki grzebieniastej, umieszczonej na czerwonej liście IUCN 1996 Ld/cd,NT a także traszki górskiej i zwyczajnej oraz ropuchy szarej , żaby trawnej i zaskrońca zwyczajnego.

Mamy też Ekspertyzę Herpetologiczną wykonaną przez mgr Aleksandrę Kolanek dla Biura Projektów BD Projekt.
W dniach 31VII i 1VIII 2013 wizja terenowa wykazała obecność kilku osobników ropuchy szarej Bufo bufo oraz żaby trawnej Rana temporaria. Ze względu na termin wizyt nie było możliwe choćby szacunkowe określenie stanu populacji płazów żyjących w zbiorniku. Nie udało się także potwierdzić zasiedlenia zbiornika przez traszki, mimo to należy uznać je za gatunki potencjalnie żyjące w basenie, gdyż w latach 2000 – 2003 podczas inwentaryzacji przyrodniczej miasta Wałbrzycha (Fulica – Jankowski, Wrocław 2005) stwierdzono utrzymywanie się w zbiorniku populacji trzech gatunków traszek: grzebieniastej (Triturus cristatus), zwyczajnej (Lissotriton vulgaris) oraz górskiej (Ichtyosaura alpestris). Z tego tez względu należy utrzymać zbiornik oraz zrewitalizować go w taki sposób, aby zapewnić płazom optymalne warunki do życia i rozrodu.

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska  wypowiada się w bardzo istotnym temacie ochrony żab w zbiorniku przed zamkiem Książ.

O czym mówi ten dokument? O niespotykanej trosce o żabki i traszki. Na terenie Dolnego Śląska i nie tylko, mamy bardzo wiele miejsc gdzie występują te gatunki i nie są objęte jakąkolwiek ochroną. A tu naraz niespotykana troska o kilka lub kilkanaście żab i traszek.

Wysadzenia “bunkrów” 1975 rok.

Jest to bardzo ważny element naszej układanki.

W roku 1975 podchorąży Wyższej Szkoły Wojsk Inżynieryjnych we Wrocławiu por. Marek Olbrycht, w ramach przygotowania swojej pracy magisterskiej, wykonuje prace saperskie “będące udziałem wojska na rzecz gospodarki narodowej”, polegające na wysadzaniu obiektów pochodzących z czasów II Wojny Światowej na terenie Książa. Jednym z takich obiektów jest tak zwany “bunkier lub wartownia” zlokalizowany pomiędzy murem podzamcza, a zbiornikiem przeciwpożarowym.

W artykule Odkrywcy nr 9/2006 autor Romuald Owczarek zacytował wypowiedź Marka Olbrychta , cyt. Wyburzenie byłej wartowni niemieckiej zlokalizowanej koło budynku bramowego.

Jednak z mojej czterogodzinnej rozmowy z generałem Markiem Olbrychtem wynika coś innego. Marek Olbrycht stwierdził, że to nie była żadna wartownia, ponieważ nie miała cech obiektu wartowniczego: okienek wartowniczych, śluz, gniazd karabinów maszynowych. Był tylko jeden zamurowany otwór wejściowy i rura wentylacyjna na dachu.

Z zeznań świadków był za to jednoosobowy schron wartowniczy Splitterschutzzelle przy narożniku zbiornika.

Wybuchowy o zbiorniku przeciwpożarowym.

Posłuchajmy co miał do powiedzenia w temacie eksploracji szybu pod zbiornikiem przeciwpożarowym Naczelny Inżynier Wentylacji Wałbrzyskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego.

Dżentelmen w skórzanym płaszczu i berecie, pośród żołnierzy i górników to Główny Inżynier Mierniczy W Dolnośląskim Zagłębiu Węglowym, nadzorujący eksplorację szybu windowego na Tarasie Honorowym oraz innych szybów, w tym pod zbiornikiem przeciwpożarowym i związanych z tym szybem niedostępnych obecnie kompleksów podziemnych. Zespół ten wykonał także dokumentację wykonanych prac wraz z opomiarowaniem i rysunkami. Niestety nie jest w tej chwili wiadomo czy dokumentacja ta przetrwała do naszych czasów i gdzie się znajduje.

Budynek “bunkra lub wartowni” był obiektem wejściowym do szybu windowego pod zbiornikiem. zaznaczyłem na powyższym fragmencie dokumentacji wykonawczej ich położenie.

Co jeszcze możemy dowiedzieć się z dokumentacji zamówienia publicznego?

Na podstawie przeprowadzonych oględzin stwierdzono, że konstrukcja żelbetowa zbiornika jest w bardzo złym stanie technicznym. Widoczne są spękania i odparzenia betonu. Pręty zbrojeniowe konstrukcji żelbetowej w wielu miejscach zostały pozbawione otuliny. W trakcie prowadzenia prac projektowych zbiornik był wypełniony wodą w ½ objętości. W bezpośrednim sąsiedztwie zbiornika grunt był silnie zawilgocony, co nakazuje przypuszczać, że zostały naruszone warstwy izolacji przeciwwodnej. Stan okładzin granitowych niecki basenu jest również zły. Płyty wierzchnie są spękane, niektóre z nich ukruszone lub nie ma ich wcale. W basenie znajdują się przewody wodociągowe ze stali ocynkowanej, które w przeszłości funkcjonowały, jako instalacja fontannowa. Przez długi czas nie były wykorzystywane. Instalacją jest częściowo zdemontowana i nie funkcjonuje.
Obecna konstrukcja zbiornika powstała, jako adaptacja dawnego zbiornika p. poż. na potrzeby rekreacyjne.
Wykonano modernizację niecki basenu. Wybudowano półki żelbetowe, które miały umożliwić wykonanie nasadzeń kolekcji roślin wodnych. Inwestor nie dysponuje szczegółową dokumentacją techniczno-konstrukcyjną obiektu, poza projektem architektonicznym adaptacji z roku 1977 autorstwa Pracowni Konserwacji Zabytków we Wrocławiu. W projekcie brak jest informacji dotyczących konstrukcji pierwotnego zbiornika, ani szczegółów konstrukcyjnych prac modernizacyjnych z lat 70-tych.

Przebudowa z lat 70-tych.

Na zdjęciu powyżej (Fot 10) mamy zbiornik przeciwpożarowy w byłych Koszarach w Sieniawce. Jest prawie identyczny z tym co był pierwotnie w Książu.

W Książu dobudowano elementy oznaczone na czerwono (2). Do boków zbiornika strzałki zielone (1) dobudowano rynny. Pozostawiono też część mostku nad zbiornikiem. Została też duża zasuwa przy dnie zbiornika (Fot 12). Czy była to zasuwa spustu czy napełniania wodą zbiornika? Tego nie wiemy.

Józef Kujawa i ten zbiornik.

Józef Kujawa jako młody górnik repatriowany wraz z rodziną z Francji, zamieszkał na Osiedlu Zamkowa po wojnie. Z przeprowadzonych z nim wywiadów wiem, że często odwiedzał zamek Książ i jego podziemia. Opisał też zbiornik przeciwpożarowy i to co się w nim znajdowało.Powiedział, że w tym zbiorniku przeciwpożarowym znajdował się węgiel w grubej frakcji. Opisał to jako duże błyszczące kostki. Pokazałem mu jak wygląda grafit w dużych kostkach. Stwierdził, że nawet jako górnik, nie byłby w stanie odróżnić węgla od grafitu. Dlaczego zapytałem go o grafit? Jest to bardzo ciekawy wątek, w kontekście stosu uranowego, o którym wielokrotnie mówiłem oraz katastrofy górniczej podczas drążenia sztolni kolektora sanitarnego pod kompleksami Książa. Bedzie o tym oddzielny artykuł.

Wywiady z Józefem Kujawą zamieszczę, też w oddzielnych wpisach.

Podsumowanie.

Oficjalnie inwestor naturalizacji zbiornika przeciwpożarowego Gmina Wałbrzych, nic nie wie na temat zmian konstrukcyjnych tego zbiornika z lat 70-tych. Twierdzi też, że nie posiada dokumentacji sprzed przebudowy. Czy względy estetyczne i troska o kilkanaście lub kilka sztuk gadów, była powodem takich nakładów inwestycyjnych? Dziwi, także specjalna troska Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska we Wrocławiu i dotacja z tego organu, na to zadanie w wysokości 700 tyś. zł. Dziwi brak sprawdzenia geologicznego stanu podłoża pod zbiornikiem, a zamiast tego wykonanie żelbetonowej płyty na jego dnie, zamiast wyłożenia specjalnych folii lub mas uszczelniających. Dziwi mnie, także że po wcześniejszym pożarze dachu zamku, przekształcono zbiornik przeciwpożarowy w sadzawkę z fontanną. Jeżeli jednak weźmiemy pod uwagę istnienie szybu pod zbiornikiem, to już nie jest dziwne wzmocnienie dna zbiornika specjalna płytą żelbetonową.

Nie jest, też pewnie przypadkiem, że odwołano – zamknięto pierwsza ofertę, po czym opublikowano drugą, roszerzoną o monitoring i oświetlenie. Znów wyraz specjalnej troski o to co się dzieje wokół obiektu.

Uzupełnienie na prośbę czytelnika.

Na prośbę jednego z czytelników uzupełniam artykuł o prace rozbiórkowe oraz wykonanie żelbetonowej konstrukcji.

Szczegóły na stronie:
Ogłoszenie o zamówieniu: Pełnienie czynności zastępstwa inwestycyjnego dla Zadania inwestycyjnego pn.: “Rewaloryzacja części zabytkowego parku w kompleksie zamkowo – parkowym Zamek Książ w Wałbrzychu – etap I (Ogród Idy, Taras Widokowy z naturalizacją zbiornika wodnego)”

I.4.2. ZAKRES I SPOSÓB PROWADZENIA PRAC REMONTOWYCH
W zakres prac remontowych wchodzi wykonanie następujących robót budowlanych:
1. Wykonanie napraw pęknięć konstrukcji żelbetowej istniejącego zbiornika poprzez:
– wykucie poprzecznych bruzd wzdłuż pęknięć konstrukcyjnych
– wklejenie klamr spinających długości 50 cm, co 20-30 cm z prętów stalowych #10mm AIIIN/RB500W z użyciem zaprawy naprawczej lub klejów do betonu na bazie żywic epoksydowych – ok. 50 mb.
2. Ułożenie warstwy wyrównawczej z zaprawy renowacyjnej marki M20 – ok. 30% powierzchni
3. Wykonanie konstrukcji żelbetowej płyty dennej i ścianek bocznych, cokołu pod fontannę oraz ścianek
zewnętrznych (górnych) z betonu klasy C30/37 o wodoszczelności W8 (podczas prowadzenia robót w
okresie zimowym, stosować dodatki mrozoodporne i zabezpieczyć wykonane elementy przed działaniem niskich temperatur) zbrojonego siatkami z prętów #10 mm ze stali A-IIIN/RB500W, układanych, co 15 cm w dwóch warstwach, a w przypadku ścianek górnych prętami #12 mm ze stali AIIIN/RB500W układanymi wzdłużnie ze strzemionami z prętów ϕ6 mm ze stali A-0/St0S, co 20 cm.
– zbrojenie układać na uprzednio wyrównanym podłożu zachowując min. 25 mm otuliny,
– stosować szalunki systemowe,
– przerwy technologiczne zabezpieczyć wodoszczelnie, stosując taśmy pęczniejące z bentonitu lub uszczelki systemowe,
– w miejscach projektowanych przepustów umieścić tymczasowe wypełnienia,
4. Ułożenie instalacji wodociągowej zasilającej fontannę z rur ϕ63 mm PE
4. Ułożenie instalacji elektrycznych niskiego napięcia (12V) do oświetlenia rzeźby fontannowej i czujników poziomu wody uruchamiających pompy.
5. Wykonanie okładzin kamiennych z granitu w kolorze szaro-żółtym o średnim uziarnieniu i powierzchni
szczotkowanej na zaprawie klejowej morozo- i wodoodpornej do kamienia naturalnego.
6. Montaż oświetlenia
7. Uszczelnienie przepustów kablowych.
8. Montaż i podłączenie rzeźby fontannowej.
9. Wypełnienie kruszywem półek i dna niecki.
10. Sprawdzenie działania instalacji.
11. Montaż 4 kładek dla płazów.

© Licencja na publikację
© Wszystkie prawa zastrzeżone