Dom letni księżnej von Pless na Waligórze (Heidelberge)
Podziel się
Dom letni księżnej von Pless na Waligórze (Heidelberge).
W roku 1921 rozpoczęto budowę na wschodnim zboczu Waligóry dawniej nazywanej Heidelberge domu letniego dla księżnej von Pless (nazywanym też Domkiem Myśliwskim lub zamkiem). Wstępne plany budowlane powstały w roku 1916.
Budowa tego domu przypadła jednak na czasy kryzysu ekonomicznego i gospodarczego w Niemczech. Do tego doszły błędy w projektowaniu i wykonawstwie prac. Co spowodowało, że dom nie został ukończony i oddany do użytkowania. A jego konstrukcję ostatecznie rozebrano w roku 1924.
Artykuł opieram o dokumenty z archiwów, które są rzetelnym przekazem pokazującym w nieznanym dotychczas świetle ten temat. Jest to istotne w kontekście wcześniejszych opisów rozmijających się z prawdą.
Lokalizacja.
Dom mieszkalny dla księżnej von Pless wraz z zapleczem kuchennym, kuchnią, spiżarniami, wieloma sypialniami, łazienkami i z WC, zaplanowano wybudować na wschodnim zboczu Waligóry z przepięknym panoramicznym widokiem na Kotlinę Kłodzką z jej masywami górskimi, Góry Sowie oraz w stronę Czech. Powyżej domu mieszkalnego miała powstać Szopa z garażem samochodowym oraz stajnią.
Założenia i prace wstępne.
Rozpoczęcie budowy wymagało przygotowania terenu przez niwelację terenu – budowa trasu (półki skalnej) oraz doprowadzenia nowej drogi do planowanej budowy.
Prawdopodobnie do obiektu miał być doprowadzony wodociąg, skoro w budynku zaplanowano łazienki oraz spłukiwane wodą WC. Jednak w dokumentach nic się o nim nie wspomina. Prawdopodobnie wodociąg był planowany do budowy, w końcowym etapie prac. Można się domyślić, że planowano, też budowę kanalizacji.
Zasilanie w energię elektryczną – linią napowietrzną, miało być zrealizowane (prawdopodobnie) z Trzech Srug (Łomnica).
Do czasu ukończenia budowy, obiektu miał pilnować dozorca. O ciekawostkach z tym związanych – w dalszej części artykułu.
Poprowadzono z Trzech Strug (Łomnica) napowietrzną linię telefoniczną do miejsca budowy i dla późniejszego obiektu.
Pismo Zarządu Leśnego do Generalnej Dyrekcji.
W raporcie z 24.6 poinformowałem, że Książę oraz Księżna von Pless wykonują różne prace na zamku w Heidelbergu. Zostały zakończone prace przy pozycji 3 – wykonanie wystarczająco dużego wjazdu dla samochodu. Uważam za swój obowiązek zaznaczyć, że zgodnie z życzeniem Księżnej droga z domu w Heidelbergu, do zburzonej szopy budowlanej, ma być kontynuowana. W zeszłym roku szacowałem koszty na 3000 M Marek. Teraz mogą być o 50% wyższe.
Ponadto księżna zażyczyła sobie, aby 25 m poniżej budynku usypać z kamieni duży taras.
Proszę o podjęcie decyzji, czy te prace mają być prowadzone
Głuszyca, 21 marca 1921
Dokumentacja techniczna projektu.
Udało mi się natrafić podczas przeglądania innych dokumentów w archiwach, na część dokumentacji projektowej tego obiektu. Są to rysunki techniczne planowanych kondygnacji oraz koncepcje wyglądu zewnętrznego elewacji.
Dom miał mieć połączone dwie części. Czterokondygnacyjną część dla księżnej von Pless i jej dzieci oraz dwukondygnacyjną – boczną część, przeznaczoną na kuchnię i pokoje personelu.
Fot 6. przedstawia rzut piwnic. Ściany piwnic, a zarazem fundamentów budynku wybudowano z betonu oraz cegieł. Podczas prac wystąpiły opóźnienia spowodowane trudnymi warunkami terenowymi.
Z przestrzeni pod częścią domu księżnej zaplanowano wykorzystać tylko dwie piwnice pod holem głównym, reszta miała być zasypana. Zaś pod dobudówką z kuchnią i pomieszczeniami dla personelu, zaplanowano wykorzystanie całości piwnic. Wiązało to się z przechowywaniem opału, żywności i napojów.
Fot 7. przedstawia rzut parteru. Przez ganek wchodzimy do holu głównego. Po lewej stronie przez drzwi wchodzimy do dużego salonu z kominkiem. Drugie drzwi po lewej z holu prowadzą do małego pokoju dziennego księżnej z kominkiem. Na wprost po prawej mamy schody prowadzące na piętro. Po prawej stronie od schodów, są drzwi prowadzące do przedsionka, z którego możemy przejść do garderoby lub jadalni. Do jadalni możemy, także wejść drzwiami z głównego holu po prawej stronie. W jadalni zaplanowano kominek. Z garderoby możemy przejść do WC lub do Kredensu (pokoju w którym przechowywano sztućce, zastawę, obrusy, trunki, itp. oraz kończono przygotowanie potraw przed podaniem na stół). Z tego pomieszczenia przechodzimy na prawo do zmywalni, gdzie myto naczynia kuchenne i zastawę. Dalej na prawo przechodzimy do kuchni. Z Kredensu możemy także przejść do małego holu z klatką schodową dla służby, prowadzącą na pierwsze piętro. Z tego holu przez drzwi po prawej przechodzimy do pokoju dla służby. Przechodząc przez ten pokój i następne drzwi po prawej, chodzimy do następnego holu z wyjściem na zewnątrz, WC po lewej stronie i klatką schodową do piwnic. Można z tego holu wejść do kuchni i nieokreślonego pomieszczenia po prawej stronie, z którego wchodzimy do “salonu” dla służby.
Fot 8. przedstawia rzut pierwszego piętra. Na pierwszym piętrze, ze schodów z parteru wchodzimy do korytarza (holu) po lewej stronie (rysunek) mamy dwie sypialnie księżnej – dużą i małą. Obydwie z piecami kaflowymi i balkonami. Obok dużą łazienkę. Na wprost schodów dwie sypialnie dla gości. Jedna ogrzewana z piecem kaflowym. Druga bez pieca. Dalej po prawej jest pokój dla dzieci z piecem kaflowym i balkonem. Obok niego sypialnia dla dzieci. Dzieci mają też swoją oddzielną łazienkę. W korytarzu, za łazienką dzieci jest klatka schodowa na parter dla służby. Na wprost nich znajduje się WC. Z korytarza są jeszcze schody na poddasze.
Fot 9. przedstawia rzut poddasza. Zaplanowano tam osiem pomieszczeń. Jednak na tym rysunku, nie ma przypisanego ich przeznaczenia.
Elewacje budynków.
Na powyższym zdjęciu widzimy projekt elewacji wschodniej, będącej wejściem reprezentacyjnym do obiektu. Ściany zaplanowano z muru szachulcowego z dużą ilością okien, zabezpieczanych zdobionymi okiennicami. Wejście prowadzi przez zadaszony półkolisty ganek i przeszkolone drzwi, także zabezpieczone specjalnymi zamykanymi zdobionymi okiennicami. Widzimy, także balkony z dekoracyjnymi balustradami. Kalenice zwieńczone są figurkami wiewiórek.
Na Fot 11. mamy elewację południową. Była ona widoczna z drogi dojazdowej do budynku i jest ujęta na fotografiach (Fot 12. poniżej). Widzimy, także dużo okien, co zapewniało doświetlenie pomieszczeń oraz możliwość podziwiania widoków oraz przyrody. Dwa balkony sypialń księżnej. Kalenica zwieńczona stylizowanym porożem jelenia.
Na Fot 13. mamy elewację zachodnią – tył budynku. Okna parteru zabezpieczone kratami oraz okiennicami. Mamy też masywne drewniane drzwi. Kalenica zwieńczona stylizowaną koroną.
Na Fot 14. mamy – w górnej części, elewację północną zaplecza kuchennego. W dolnej – elewację zachodnią (tył) zaplecza kuchennego.
Dozorcy obiektu.
20 kwietnia 1921 roku rozpatrzono złożone oferty pracy dla dozorców budowy i późniejszego obiektu. Oferty złozyli:
– Inwalida wojenny malarz z zawodu, Kanziora z Rybnika, lat 35. Zażądał zapłaty 600 M miesięcznie. Dwóch darmowych izb mieszkalnych. Zakup środka transportu do przewozu zaopatrzenia i opału. Stajnię na 2 kozy. Psa stróżującego z darmową karmą. Karabinu.
– inwalida górniczy Viktor Lapczinski, lat 43. Zażądał 700 M miesięcznie. Darmowego zamieszkania w postaci dwóch pokoi i kuchni. Darmowego opału z deputatem. Psa pociągowego i stróżującego.Małego wozu, do przewozu wody i artykułów spożywczych.Pomieszczenia do przechowywania. Gdyby pozwolono mu sprzedawać napoje przechodzącym turystom, to obniżyłoby koszty jego utrzymania.
– murarz Mutke, lat 33. Zażądał 800 do 900 Marek miesięcznie. Darmowego zamieszkania i zaopatrzenia w wodę. Pistoletu.
Na dozorcę wybrano – Kanziorę.
“Kilku osobom zdarzyło się zobaczyć sakiewkę z żołdem książęcej straży zamkowej (dozorcy) w pałacyku myśliwskim Freudenburg w pobliżu Reimswaldsau. Zgodnie z napisem na worku dozorca otrzymał sumę 8999 milionów Marek za miesiąc lipiec – po odjęciu składek. Po bliższym zbadaniu faktów okazało się, że dozorca otrzymuje darmowe mieszkanie z piecem i możliwość korzystania z trawy leśnej, a także posiada 2 do 3 kóz. Musiał z tego utrzymać swoje gospodarstwo domowe. Nie można zrozumieć, że inwalida wojenny może być w tak podły sposób wykorzystany przez kapitalistę. Miejmy nadzieję, że ta publikacja wystarczy, aby książęca administracja zapewniła straży zamkowej (dozorcom) nieco znośniejsze życie.”
Problemy na budowie.
W sobotę 30 czerwca wizytację budynków przeprowadzili dyrektor dr. Hohbaum, nadleśniczy Schwarz i niżej podpisani. Dach w wielu miejscach przecieka, a woda przenika do niższych kondygnacji. Pokrycie strzechą słomianą nie sprawdziło się w tym odsłoniętym miejscu (lokalizacji). Zalegający śnieg i duża ilość opadów deszczu – spowodowały, że w dachu zrobiły się wgłębienia w których gnije słoma.
Nadleśniczy Schwarz zaleca wymianę pokrycia dachu na gontową. Jest to jedyne wyjście. Ponieważ aktualne pokrycie dachu pomimo dużego nachylenia nie wytrzymuje ataków wiatru, opadów deszczu i śniegu. Pokrycie z gontu jest jednak bardzo drogie. Szczególnie gdy w tym przypadku wymagane jest podwójne pokrycie gontowe.
Biorąc pod uwagę niekorzystną lokalizację placu budowy i ograniczony nadzór, jaki można tam sprawować, a co zatym idzie niskie wykorzystanie czasu pracy, cena wyniesie 100 000 marek za metr kwadratowy, nie licząc transportu. Przy powierzchni dachu okołó 700 metrów kwadratowych, co dawałoby kwotę 70 000 000 Marek, nie wliczając prac za pokrycie dachu i ułożenie łat pośrednich jeśli dostarczone gonty nie będą pasowały do obecnie ułożonych.
Kolejna naprawa, którą należy dokładnie sprawdzić, dotyczy betonowego muru podstawy. Domek Myśliwski ulegnie zniszczeniu jeżeli nie zostanie dokończona budowa i nie zamieszka w nim dozorca, który przez skrupulatną opiekę nad budynkiem, a szczególnie w określonych okresach wietrzenie i ogrzewanie zadba o jego zabezpieczenie i utrzymanie.
Opuszczony na pastwę losu budynek szopy dla garaży i stajni, wygląda przyzwoicie. Jednak wymaga zabezpieczenia.
3 czerwca 1923
Rozbiórka budynków.
Jak poinformowało Nadleśnictwo, trwa już rozbiórka zamku na Heidelbergu. dział budowlany o tym nie wie. Plan był taki, aby wyburzyć w miarę dostępności wiosną. Ponieważ rozbiórka jest prowadzona przez pracowników leśnych, istnieje ryzyko, że drzwi, okna, podłoga i dach zostaną zdemontowane w niewłaściwy sposób.
Wskazane aby do prac było zaangażowanych było 1 lub 2 stolarzy, aby zapobiec uszkodzeniom.
Zamek Waldenburg 22 grudnia 1923
Książęcy Urząd Leśny.
Melduję, że rozbiórka Domku Myśliwskiego na Heidelbergu została zakończona z wyjątkiem masywnych sklepień piwnicznych, które można wysadzić w powietrze.
Koszt wynosi teraz 1399,16 Goldmark (Marek w złocie).
Głuszyca, 11 kwietnia 1924
Co pozostało po obiekcie?
Po obu budynkach, pozostały tylko resztki fundamentów budynku gospodarczego. Po domu mieszkalnym nie pozostało prawie nic.
W latach 1923 i 1924, materiały z rozbiórki sprzedawano chętnym do ich odbioru z placu budowy. Większość cegły z rozbiórki zakupił karczmarz z Donnerau (Grzmiąca). Okna i drzwi z ramami oraz armaturę sanitarną przewieziono do magazynów Dyrekcji Budowlanej Hochbergów w Waldenburgu. Część legarów i belek drewnianych pozostawiono przy gospodzie Freudenschlosbaude.
© Licencja na publikację
© Wszystkie prawa zastrzeżone
